Bài tập lý thuyết nito - photpho

DẠNG BÀI TẬP LÝ THUYẾT

Dạng 1: Nhận biết một số chất tiêu biểu của nito và hợp chất của nito

1. Phương pháp

Lựa chọn những phản ứng có dấu hiệu đặc trưng (sự biến đổi màu, mùi, kết tủa, sủi bọt khí…) để nhận biết.

2. Ví dụ

Ví dụ 1: Chỉ được dùng một kim loại, làm thế nào phân biệt những dung dịch sau đây: NaOH, NaNO₃, HgCl₂, HNO₃, HCl.

Giải 

Dùng kim loại Al, cho Al tác dụng lần lượt với các mẫu thử

Nếu có khí màu nâu bay ra là HNO₃:

                        Al + 4HNO₃ → Al(NO₃)₃ + NO↑ + 2H₂O

                        2NO + O₂ →  2NO₂ (màu nâu)

Nếu có kim loại trắng sinh ra là HgCl₂

                        2Al + 3HgCl₂ →  3Hg + 2AlCl₃

Có bọt khí bay ra và có kết tủa, kết tủa tan ra là NaOH

                        2Al + 2H₂O + 2NaOH →  2NaAlO₂ + 3H₂↑

Có bọt khí bay ra là HCl

                        2Al + 6HCl →  2AlCl₃ + 3H₂↑

Còn lại là NaNO₃

Ví dụ 2 : Chỉ dùng một chất khác để nhận biết từng dung dịch sau : NH_­4­NO₃, NaHCO₃, (NH₄)₂SO₄, FeCl₂ và FeCl₃. Viết phương trình các phản ứng xảy ra.

Giải

Dùng Ba(OH)₂ để nhận biết. Tóm tắt theo bảng sau :

 Ví dụ 3: Chỉ dùng 11 thuốc thử hãy nhận biết các dd:
a) Na₂CO₃; (NH₄)₃PO₄; NH₄Cl; NaNO₃.
b) NH₄Cl; (NH₄)₂SO₄;BaCl₂;KNO₃.

Giải

Lấy mẫu thử đánh số

a/ Cho Ba(OH)₂ vào từng mẫu thử

- Na₂CO₃ có kết tủa trắng BaCO₃  

-  (NH₄)₃PO₄ có khí mùi khai thoát ra và có kết tủa trắng BaSO₄

- NH₄Clcó khí mùi khai thoát ra NH₃

- NaNO₃  không có hiện tượng.

b/ Cho Ba(OH)₂ vào từng mẫu thử.

- NH₄Cl có khí mùi khai thoát ra NH₃

- (NH₄)₂SO₄ có khí mùi khai thoát ra và có kết tủa trắng BaSO₄

- 2 chất còn lại ko có hiện tượng.

+ Lấy (NH₄)₂SO₄ cho vào 2 chất đó

* Cái nào có kết tủa trắng đó là BaCl₂ còn lại là KNO₃ không hiện tượng

Dạng 2: Cân bằng phản ứng oxi hoá - khử của những phản ứng có sự tham gia của HNO₃ hoặc NO₃^- theo phương pháp thăng bằng ion – electron

1. Phương pháp

• Cân bằng phản ứng oix hoá - khử theo phương pháp thăng bằng ion – electron cũng phải đảm bảo nguyên tắc: tổng electron mà chất khử cho bằng tổng electron mà chất oxi hoá nhận (như ở phương pháp thăng bằng electron).Chỉ khác là chất oxi hoá, chất khử viết dưới dạng ion.
• Cần nhớ:  Chất kết tủa (không tan), chất khí (chất dễ bay hơi), chất ít điện li (H₂O) phải để dạng phân tử.
• Tuỳ theo môi trường phản ứng là axit, bazơ hoặc trung tính mà sau khi xác định nhường, nhận electron ta phải cân bằng thêm điện tích hai vế.Nhân hệ số cho hai quá trình nhường và nhận electron sao cho: số electron nhường ra của chất khử bằng số electron nhận vào của chất oxi hoá.
  • Nếu phản ứng xảy ra trong môi trường axit, ta thêm H⁺ vào vế nào dư oxi, vế còn lại thêm H₂O.
  • Nếu phản ứng xảy ra trong môi trường bazơ, ta thêm OH^- vào vế nào thiếu oxi, vế còn lại thêm H₂O.
  • Nếu phản ứng xảy ra trong môi trường nước thì nếu tạo axit ta cân bằng như môi trường axit, nếu tạo bazơ ta cân bằng như môi trường bazơ.
• Kiểm tra số nguyên tố ở hai vế theo thứ tự: kim loại ® phi kim ® hiđro và oxi.

2. Ví dụ

Ví dụ 1: Cân bằng phản ứng sau đây theo phương pháp thăng bằng ion electron:

                        Cu + HNO₃ →  Cu(NO₃)_2­ + NO + H₂O

Giải

Dạng ion:

Quá trình oxi hoá:

Quá trình khử:

(Vì môi trường axit nên thêm H⁺ vào vế trái (dư oxi) và thêm nước vào vế phải:

Ta có: 

→ 3Cu + 2NO₃^- + 8H⁺ →  3Cu²⁺ + 2NO↑ + 4H₂O

Dạng phân tử:

                        3Cu + 8HNO₃ →  3Cu(NO₃)₂ + 2NO↑ + 4H₂O

Ví dụ 2: Cân bằng phản ứng sau theo phương pháp thăng bằng ion electron

            Cu + NaNO₃ + H₂SO₄ →  Cu(NO₃)₂ + NO + Na₂SO₄ + H₂O

Giải

Phương trình dạng ion rút gọn:

                        3Cu + 2NO_­3^- + 8H⁺ →  3Cu²⁺ + 2NO↑ + 4H₂O

Phương trình dạng phân tử:

                        3Cu + 8NaNO₃ + 4H_­2SO₄ →  3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4Na₂SO₄ + 4H₂O