Lý thuyết về hóa trị

HOÁ TRỊ

I. Hoá trị một nguyên tố được xác định như thế nào?

* Cách xác định:

+ Quy ước: Gán cho H hoá trị I , chọn làm đơn vị.

+ Một nguyên tử của nguyên tố khác liên kết với bao nhiêu nguyên tử Hiđro thì nói nguyên tố đó có hoá trị bằng bấy nhiêu.

Ví dụ :     HCl: Cl hoá trị I.

                H₂O:O............II

                NH₃:N ...........III

                CH₄: C ............IV

+Dựa vào khả năng liên kết của các nguyên tố khác với O.(Hoá trị của oxi bằng 2 đơn vị, Oxi có hoá trị II).

Ví dụ: K₂O: K có hoá trị I.

          BaO: Ba ..............II.

          SO₂: S ..................IV.

-Hoá trị của nhóm nguyên tử:

Ví dụ: HNO₃: NO₃có hoá trị I.

    Vì :Liên kết với 1 nguyên tử H.

          H₂SO₄: SO₄ có hoá trị II.

          HOH : OH .................I

          H₃PO₄: PO₄................III.

* Kết luận: Hoá trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tố này với nguyên tử nguyên tố khác.

II. Quy tắc hoá trị

1.Quy tắc:

*CTTQ: A_xB_y ® ax = by

x,y,a,b là số nguyên

*Quy tắc: Trong CTHH, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia

Quy tắc này đúng cho cả B là nhóm nguyên tử.

2.Vận dụng:

a.Tính hoá trị của một nguyên tố:

            ZnCl₂: 1.a= 2.I ® a= II

           AlCl₃: 1.a= 3.I ® a = III

            CuCl₂: 1.a = 2.I ® a= II

b.Tính hoá trị của một nguyên tố:

 * Ví dụ: Tính hoá trị của Al trong các hợp chất sau: AlCl₃ (Cl có hoá trị I).

- Gọi hoá trị của nhôm là a:  1.a = 3.I

                   FeCl    :  a = II

                   MgCl  ₂:  a = II

                   CaCO₃  :  a = II  (CO₃ = II).

                   Na₂SO₃ :  a = I

                   P₂O₅       :2.a = 5.II ®a = V.

* Nhận xét:

                   a.x = b.y = BSCNN.

c.Lập công thức hoá học của hợp chất theo hoá trị:

* VD1:           CTTQ: S_xO_y

   Theo quy tắc:  x . VI  =  y. II  =  6.

              Vậy :  x = 1;  y =  3.

                        CTHH: SO₃

* VD2 :  Na(SO₄)_y

               CTHH : Na₂SO₄.

BÀI TẬP ÁP DỤNG

   Bài 1: viết công thức hóa học của các hợp chất sau

   P_xH_y   :    PH₃.

   C_xS_y    :    CS₂.

   Fe_xO_y:    Fe₂O₃.

Bài 2: Lập CTHH của h/c tạo bởi ni tơ IV và oxi

Lời giải

- Giả sử CT h/c cần lập là N_xO_y.

- Theo qui tắc h/trị:

    x . a = y . b -> x . IV = y . II

- Chuyển thành tỉ lệ:

- Công thức cần lập là: NO₂

Bài 3:  Lập CTHH của h/c gồm:

1. Ka li (I) và nhóm (CO₃) (II)
2. Nhôm (III) và nhóm SO₄ (II)

Lời giải

a.- Viết CTC: Kx(CO₃)_y

- Ta có: x . I = y . II

- Vậy CT cần tìm là: K₂CO₃

b. –Viết CT chung:Al_x(SO₄)_y

- Ta có: x . III  = y . II      

- Vậy CT cần tìm: Al₂(SO₄)₃