Bài tập nhận biết với thuốc thử hạn chế

DẠNG BÀI TẬP NHẬN BIẾT VỚI THUỐC THỬ HẠN CHẾ

Lưu ý:            - Nếu đề yêu cầu chỉ dùng một thuốc thử: Ban đầu nên dùng dung dịch kiềm hoặc dùng axit. Nếu không được hãy dùng thuốc thử khác.

- Nếu đề yêu cầu chỉ dùng quì tím thì lưu ý những dung dịch muối làm đổi màu quì tím (Phần lưu ý của phụ lục trên).

Ví dụ minh hoạ:

Ví dụ 1: Chỉ được dùng nước, hãy nhận biết các chất rắn sau: NaOH, Al₂O₃, BaCO₃, CaO.

Hướng dẫn

Hoà tan các mẫu thử vào nước  nhận biết CaO tan tạo dung dịch đục, NaOH tan tạo dung dịch trong suốt. Còn Al₂O₃ và BaCO₃ không tan.

- Lấy dung dịch NaOH vừa nhận ra ở trên cho vào 2 mẫu thử không bị hoà tan trong nước ®Al₂O₃ tan, BaCO₃ không tan.

CaO + H₂O \(\rightarrow\)Ca(OH)₂

2NaOH + Al₂O₃ \(\rightarrow\) 2NaAlO₂ + H₂O          (Không yêu cầu HS viết)

Ví dụ 2: Chỉ được dùng một hoá chất, hãy nhận biết các dung dịch sau: NH₄Cl, (NH₄)₂SO₄, FeCl₃, CuCl₂, NaCl.

Hướng dẫn

Dùng dung dịch Ba(OH)₂ để nhận biết:

Có khí mùi khai bay ra là NH₄Cl         

Có khí mùi khai và có kết tủa trắng là (NH₄)₂SO₄

Có kết tủa đỏ nâu là FeCl₃

Có kết tủa màu xanh là CuCl₂

Không có phản ứng là NaCl

Ba(OH)₂ + 2NH₄Cl \(\rightarrow\)BaCl₂ + 2NH₃­ + 2H₂O

Ba(OH)₂ + (NH₄)₂SO₄ \(\rightarrow\)BaSO₄¯ + 2NH₃­ + 2H₂O

3Ba(OH)₂ + 2FeCl₃ \(\rightarrow\) 2Fe(OH)₃¯ + 3BaCl₂

Ba(OH)₂ + CuCl₂ \(\rightarrow\) Cu(OH)₂¯ + BaCl₂

Ví dụ 3: Chỉ được dùng quì tím, hãy nhận biết các dung dịch sau: HCl, Na₂CO₃, CaCl₂, AgNO₃

Hướng dẫn

Thử các dung dịch trên bằng giấy quì tím.

 Nhận biết được Na₂CO₃ vì làm quì tím hoá xanh; CaCl₂ không làm đổi màu quì tím.

 HCl và AgNO₃ làm quì tím hoá đỏ.

- Dùng dung dịch CaCl₂ vừa nhận biết ở trên cho vào 2 mẫu thử làm quì tím hoá đỏ, mẫu thử nào tạo kết tủa trắng là CaCl₂, không phản ứng là HCl.

PTHH: CaCl₂ + 2AgNO₃ \(\rightarrow\) 2AgCl¯ + Ca(NO₃)₂

Ví dụ 4: Chỉ được dùng phenolphtalein hãy nhận biết 4 dung dịch bị mất nhãn: KOH, KCl, H₂SO₄, BaCl₂. 

Hướng dẫn

Thử các dung dịch trên bằng phenolphtalein  nhận ra dung dịch KOH làm hồng phenolphtalein.

Cho dung dịch KOH có màu hồng ở trên vào 3 mẫu thử còn lại  nhận ra H₂SO₄ làm mất màu hồng.

Lấy dung dịch H₂SO₄ vừa nhận ra ở trên cho vào 2 mẫu thử còn lại  nhận ra BaCl₂ có kết tủa, KCl không phản ứng.

H₂SO₄ + 2KOH \(\rightarrow\) K₂SO₄ + 2H₂O

H₂SO₄ + BaCl₂ \(\rightarrow\) BaSO₄¯ + 2HCl

Ví dụ 5: Trình bày phương pháp hóa học phận biết các dung dịch sau chứa trong các lọ riêng biệt  chỉ bằng quì tím: H₂SO₄, NaCl, NaOH, Ba(OH)₂

Hướng dẫn

+ Trích mẫu thử

+ Cho quì tím vào bốn mẫu thử trên, mẫu thử nào làm quì tím hóa xanh là NaOH, Ba(OH)2 (nhóm 1), mẫu thử không làm quì tím đổi màu là H₂SO₄, NaCl (nhóm 2)

Lấy từng chất ở nhóm 1 tác dụng với từng chất ở nhóm 2:

Nếu xuất hiện kết tủa màu trắng thì chất ở nhóm 1 là Ba(OH)2, chất ở nhóm 2 là H₂SO_4. Vậy chất còn lại trong nhóm 1 là NaOH, chất còn lại trong nhóm 2 là NaCl.

Nếu không có hiện tượng gì thì chất trong nhóm 1 là NaOH, vậy chất còn lại trong nhóm 1 là Ba(OH)2 . Cho Ba(OH)2 tác dụng lần lượt với các chất trong nhóm 2 ,xuất hiện kết tủa màu trắng là H₂SO₄, không có hiện tượng là NaCl.

+ Viết phương trình phản ứng:

                       Ba(OH)₂ + H₂SO₄                            BaSO₄    +      2 H₂O

Ví dụ 6: có 5 chất bột MgO, P₂O₅, BaO, Na₂SO₄, Al₂O₃. chỉ dùng nước và một hóa chất tự chọn hãy phân biệt chúng.

Hướng dẫn

            +Trích mẫu thử

            + Cho nước lần lượt vào các mẫu thử trên, mẫu thử nào không tan trong nước là Al₂O₃, MgO. Ba mẫu thử tan trong nước tạo ra dung dịch là P₂O₅, BaO, Na₂SO_4.

                +Cho quìtím vào 3 dung dịch vừa tạo ra, dung dịch nào làm quì tím hóa đỏ thì chất rắn hòa tan là P₂O_5,  dung dịch nào làm quì tím hóa xanh thì chất rắn hòa tan là BaO, dung dịch không làm quì tím đổi màu là Na₂SO₄.

            + Cho dung  dịch Ba(OH)₂ vừa mới tạo ra vào hai chất rắn còn lại, chất rắn nào tan là Al₂O_3,  chất rắn còn lại là MgO

            + Viết phương trình phản ứng

                        P₂O₅ + 3H₂O          2H₃PO₄

                        BaO + H₂O            Ba(OH)₂

                        Al₂O₃ + Ba(OH)₂                     Ba(AlO₂)₂ + H₂O

Ví dụ 7:Dùng một hóa chất tự chọn hãy phân biệt các dung dịch sau: NaOH, H₂SO₄, ZnCl₂, BaCl₂, FeCl₃, MgCl₃           

Hướng dẫn

            + Trích mẫu thử

            + Cho quì tím vào các mẫu thử trên, mẫu thử nào làm quì tím hóa xanh là NaOH, mẫu thử làm quì tím hóa đỏ là H₂SO_4, mẫu thử không đồi màu quì tím là, ZnCl₂, BaCl₂, FeCl₃, MgCl_2.

            + Cho dung dịch NaOH dư vừa mới nhận biết được vào các mẫu thử còn lại, mẫu thử nào xuất hiện kết tủa màu trắng sau đó tan ra là ZnCl₂, mẫu thử không có hiện tượng là BaCl_2, mẫuthử xuất hiện kết tủa màu đỏ nâu là FeCl_3, mẫuthử xuất hiện kết tủa màu trắng là MgCl_2.

            + Viết phương trình phản ứng

            ZnCl₂ +2NaOH               Zn(OH)₂ +2NaCl

            Zn(OH)₂  + 2NaOH           Na₂ZnO₂ + 2H₂O

            FeCl₃ + 3NaOH            3NaCl + Fe(OH)₃

            MgCl₂ + 2NaOH          Mg(OH)₂     + 2NaCl

Bài tập làm thêm

1. Chỉ dùng thêm 1 thuốc thử duy nhất( tự chọn) hãy phân biệt 4 dung dịch đựng trong các lọ mất nhãn sau: Na₂CO₃, Na₂SO₄, H₂SO₄, BaCl₂.

2. Phân biệt các dung dịch chứa trong các lọ bị mất nhãn sau chỉ bằng dung dịch phenol phtalein: Na₂SO₄, H₂SO₄, BaCl₂, NaOH, MgCl₂.