Kim loại kiềm

                KIM LOẠI KIỀM 

I.  Vị trí nguyên tố

Mạng tinh thể lập phương tâm khối

II. Tính chất vật lí

-       R lớn nhất trong 1 chu kì   => Liên kết kim loại yếu

-       Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp Li Cs

-       Độ cứng nhỏ

-       D < 5 g/cm³

III. Tính chất hóa học

R mã , độ âm điện nhỏ, I1 thấp => tính khử mạnh

M →      M⁺     +       e    (tăng dần Li  Cs)

Thể hiện

 1.      Tác dụng với phi kim

2M  +       H₂      →      2MH

Thí dụ:               

4Na +  O₂  2Na₂O

2Na +       O₂         →      Na₂O₂

                                                             natripeoxit

        6Li    +       N₂      →      2LiN₃

 2.      Tác dụng với nước (E^o_M+/M  < 0)

Na  + H₂O →  NaOH  +  ½ H₂

M + H₂O →  M⁺   +   OH^-  +  ½ H₂

3.      Tác dụng với dd axit

Na   +    HCl       →      NaCl    +     ½ H₂↑

Na _dư         +      H₂O    →      NaOH    +   ½ H_2­↑

 4.      Tác dụng với dd muối

Khi cho Na tác dụng với dd muối CuSO₄ .

2 Na +2H₂O →2NaOH +H₂↑         

2 NaOH+ CuSO₄→Na₂SO₄  +Cu(OH)₂$

IV.  Ứng dụng 

Kim lọai kiềm có nhiều ứng dụng quan trọng :

-       Chế tạo hợp kim có nhiệt độ nóng chảy thấp dùng trong thiết bị báo cháy,…

-       Các kim lọai Na và K dùng làm chất trao đổi nhiệt trong 1 vài lọai lò phản ứng hạt nhân.

-       Kim lọai xesi dùng chế tạo tế bào quang điện.

-       Điều chế 1 số kim lọai hiếm bằng phương pháp nhiệt luyện.

-       Dùng nhiều trong tổng hợp hữu cơ.

V. Điều chế

- Trong tự nhiên kim lọai kiềm chỉ tồn tại ở dạng hợp chất.

- Phương pháp thường dùng để điều chế kim lọai kiềm là điện phân nóng chảy muối halogenua hoặc hiđroxit của kim loại kiềm trong điều kiện không có không khí.

 Thí dụ :

*Na được điều chế bằng cách điện phân nóng chảy hỗn hợp NaCl với 25%  NaF và 12% KCl ở nhiệt độ cao, cực dương than chì và cực âm làm bằng Fe.                        

  2NaCl   2Na         +  Cl₂

* Li được điều chế bằng cách điện phân hỗn hợp LiCl và KCl

* Rb và Cs được điều chế bằng cách dung kim loại Ca khử các clorua ở nhiệt độ cao và trong chân không:

2RbCl  + Ca  CaCl₂ +  2Rb

         CaC₂  +  2CsCl    2C + CaCl₂ +   2Cs

BÀI TẬP

Câu 1: Cấu hình electron lớp ngoài cùng của nguyên tử kim loại kiềm là

A. ns¹.                               B. ns².                               

C. ns²np¹.                          D. (n–1)d^xnsy^y.

Câu 2: Cation M⁺ có cấu hình electron ở lớp ngoài cùng là 2s²2p⁶. M⁺ là cation nào sau đây?

A. Ag⁺.                    B. Cu⁺.                  C. Na⁺.                D. K⁺.

Câu 3: Nồng độ của dung dịch tạo thành khi hoà tan 39 gam kali kim loại vào 362 gam là kết quả nào sau đây?

A. 15,47%.                   B. 13,97%.                C. 14%.            D. 14,04%.

Câu 4: Những nguyên tố trong nhóm IA của bảng tuần hoàn được sắp xếp từ trên xuống dưới theo thứ tự tăng

dần của

A. điện tích hạt nhận nguyên tử.                                 B. khối lượng riêng. C. nhiệt độ sôi.                                                            D. số oxi hoá.

Câu 5: Đặc điểm nào sau đây không là đặc điểm chung cho các kim loại nhóm IA?

A. số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử.

B. số oxi hoá của các nguyên tố trong hợp chất. C. cấu tạo mạng tinh thể của các đơn chất.

D. bán kính nguyên tử.

Câu 6: Nguyên tố có năng lượng ion hoá nhỏ nhất là

A. Li.                           B. Na.                       C. K.                         D. Cs.

ĐÁP ÁN