Khái niệm, phân loại, danh pháp và tính chất vật lí của este

Bài 1:  Lý thuyết chung về este

I.Khái niệm – Phân loại:

1.Khái niệm:

- Este là sản phẩm được tạo thành khi thay nhóm –OH ở nhóm cacboxyl của axit cacboxylic bằng nhóm –OR’ của ancol.

- Công thức chung của 1 số este:

+ Este tạo bởi axit đơn chức và rượu đơn chức RCOOH và R’OH: RCOOR’

Nếu R và R’ là gốc no thì este là C_nH_2nO₂ (n 2)

+ Este tạo bởi axit đơn chức RCOOH và rượu đa chức R’(OH)_n : (RCOO)_nR’

+ Este tạo bởi axit đa chức R(COOH)_m và rượu đơn chức: R(COOR’)_m

+ Este tạo bởi axit đa chức R(COOH)_m và rượu đa chức R’(OH)_n: ( ít gặp) R_n(COOR’)_n.mR’_m

2.Phân loại:

- Tùy theo đặc điểm của gốc hidrocacbon và số nhóm cacboxyl, este được chia thành nhiều loại khác nhau như: este no, este không no, este đơn chức, đa chức…

3. Đồng phân:

- Ứng với công thức C_nH_2nO₂ có thể có các loại đồng phân mạch hở sau:

+ Axit no, đơn chức

+ Este no, đơn chức

+ Andehit – rượu

+ Xeton – rượu

+ Andehit – ete

+ Xeton – ete

- Các đồng phân este đơn chức gồm có đồng phân mạch cacbon của gốc ancol và đồng phân mạch cacbon của gốc axit tạo thành este.

Ví dụ: ứng với CTPT C₄H₈O₂ có các đồng phân este sau:

HCOOCH₂-CH₂-CH₃: n-propyl fomat

HCOOCH-(CH₃)₂: isopropyl fomat

CH₃COOC₂H₅: etyl axetat

C₂H₅COOCH₃: metyl propionat

II. Danh pháp:

1. Với ancol đơn chức R’OH:

Tên este = tên gốc hidrocacbon R’+ tên gốc axit (đổi đuôi ic at )

Ví dụ:

CH₃COOC₂H₅: etyl axetat

CH₂=CH-COO-CH₃: metyl acrylat

2.Với ancol đa chức:

Tên este = tên ancol + tên gốc axit

Ví dụ: 

CH₂OOC-CH₃: etylenglycol điaxetat

CH₂OOC-CH₃

III.Tính chất vật lí:

1.Trạng thái:  Đa số ở trạng thái lỏng. Những este có KLPT rất lớn có thể ở trạng thái rắn ( như mỡ động vật, sáp ong …)

2.Nhiệt độ sôi: Thấp, dễ bay hơi do không tạo liên kết hidro giữa các phân tử.

3.Tính tan: Ít tan hoặc không tan trong nước do không tạo liên kết hidro giữa các phân tử với nước.

4. Đa số các este có mùi thơm đặc trưng:

-        Isoamyl axetat: CH₃COOCH₂CH₂(CH₃)₂: mùi chuối

-        Etyl butirat: CH₃CH₂CH₂COOC₄H₉: mùi dứa

-        Geranyl axetat: CH₃COOC₁₀H₁₇: mùi hoa hồng…

IV. Bài tập áp dụng:

Câu 1: Chất nào có nhiệt độ sôi thấp nhất?

               A.C₄H₉OH                         B.C₃H₇COOH                        C.CH₃COOC₂H₅                         D.C₆H₅COOH

Câu 2: Dãy chất nào sau đây được sắp xếp theo chiều nhiệt độ sôi của các chất tăng dần

A. CH₃COOH, CH₃COOC₂H₅, CH₃CH₂CH₂OH   

B.CH₃COOH,CH₃CH₂CH₂OH,CH₃COOC₂H₅

C. CH₃CH₂CH₂OH, CH₃COOH, CH₃COOC₂H₅                  

D. CH₃COOC₂H₅, CH₃CH₂CH₂OH, CH₃COOH

Câu 3:Este rất ít tan trong nước do các nguyên nhân sau:

1. Không có tính axit, cũng không có liên kết phân cực O – H.
2. Không có H linh động, không tạo được liên kết hidro với nước.
3. Nhóm chức este –COO – có tính kị nước.
4. Có nhiều gốc hidrocacbon, tăng tính kị nước.

Câu 4: Chọn phát biểu sai: Este là:

1. Sản phẩm của phản ứng este hóa giữa rượu và axit.
2. Hợp chất hữu cơ chứa nhóm –COO –
3. Sản phẩm khi thế nhóm –OH trong axit bằng –OR’.
4. Dẫn xuất của axit cacboxylic.

Câu 5: Chất nào sau đây không phải là este:

A. Isoamyl axetat                                                 C. Benzyl benzoat

B. Natri axetat                                                      D. Etyl fomat

Câu 6: Thứ tự tăng dần nhiệt độ sôi các chất dưới đây là:

CH3COOH (1); C2H5OH (2); HCOOCH3 (3); CH3-CHO (4)

1. 4,3,2,1                                                             C. 4,3,1,2
2. 3,4,2,1                                                             D. 3,4,1,2

Câu 7: Tên gọi của este có CTCT (CH₃)₂CHCOOCH(CH₃)₂ là:

1. Isopropyl pentanoat
2. Propyl 2-metylpropanoat
3. Isopropyl isobutyrat
4. 2-metylpropanoat propyl

Câu 8: Dầu chuối là este có tên:

1. Isoamyl axetat                                                            C. Etyl butyrat
2. Metyl fomat                                                    D. Geranyl axetat

Câu 9:Số đồng phân este ứng với công thức phân tử C₅H₁₀O₂ là:

A.10                                            B.5                                            C.7                                                 D.9

Câu 10: Metyl propionat là tên gọi của hợp chất có công thức cấu tạo nào sau đây?

        A. C_­2H₅COOCH₃                     B. HCOOC₃H₇                  C. C₃H₇COOH                D. CH₃COOC₂H₅

Mọi góp ý và thắc mắc xin vui lòng để lại ở phần Bình luận. Chúc các bạn học vui với Tuyensinh247!  

Đáp án:

1C       2D       3B       4B       5B       6A       7C       8A       9D       10A