Dạng 1: Kim loại phản ứng với axit

Dạng 1: Kim loại phản ứng với axit

Những điều cần chú ý:

● Kim loại cho tác dụng có phản ứng với axit không:

+ Các kim loại kể từ Cu trở về sau không phản ứng với các axit có tính axit

do H⁺ (HCl, H₂SO_{4 loãng} ...)

+ Al, Fe không phản ứng với HNO₃ đặc nguội và H₂SO₄ đặc nguội

● Axit có tính oxi hóa do H⁺ hay do anion gây ra:

+ Các axit như: HCl, H₂SO_{4 loãng}...là các axit có tính oxi hóa do H⁺ gây ra. 

Các kim loại khi tác dụng với các axit này cho muối và khí H₂   

+ Các axit như: HNO₃, H₂SO₄ đặc nóng ...là các axit có tính oxi hóa do

Ví dụ 1: Có 14,2 gam hỗn hợp A gồm Mg, Al, Cu. Cho hỗn hợp này qua dung dịch HCl dư thì thấy tạo ra 8,96 lít khí (đktc) còn nếu cũng cho hỗn hợp trên qua H₂SO₄ đặc nguội thì tạo ra 4,48 (đktc) lít khí làm mất màu dung dịch Br₂. Số mol của mỗi kim loại trong hỗn hợp đầu lần lượt là

  A. 0,1; 0,1; 0.1.                                                         B. 0,1; 0,1; 0,3

  C. 0,1; 0,2; 0.1.                                                         D. 0,1; 0,2; 0,3

● Biết vận dụng các định luật bảo toàn đặc biệt là trong bài toán tính khối lượng muối .

Ví dụ 2: Cho 1,37 gam hỗn hợp Mg, Al, Cu tác dụng với dung dịch HNO₃ loãng dư, thì thu được 1,12 lít (đktc) khí không mầu, hoá nâu trong không khí. Khối lượng muối nitrat sinh ra là:

  A. 16,7 gam.  B. 10,67 gam.  C. 17,6 gam.    D. 10,76 gam.

Ví dụ 3: Hoà tan hoàn toàn 17,4gam hỗn hợp 3 kim loại Mg, Al, Fe trong dung dịch HCl dư, thấy thoát ra 13,44 lít khí. Khối lượng muối thu được là:

  A. 60 gam.                 B.50 gam.                    C. 62,1 gam                 D. 58,4 gam

● Sử dụng thành thạo phương pháp bảo toàn electron

Ví dụ 4: Một hỗn hợp bột kim loại Mg và Al được chia thành hai phần bằng nhau. Phần 1 cho tác dụng với HCl dư thu được 3,36 lít H₂. Phần 2 hoà tan hết trong HNO₃ loãng dư thu được V lít một khí không màu, hoá nâu trong không khí (các thể tích khí đo ở đktc). Giá trị của V là:

  A. 2,24 lít.                 B. 3,36 lít.                    C. 4,48 lít.                   D. 5,6 lít.

● Bài toàn hỗn hợp kim loại tan hết trong HCl tạo khí H₂

● Bài toàn hỗn hợp kim loại tan hết trong H₂SO₄tạo khí H₂   

Ví dụ 6:  Hòa tan hoàn toàn 20 gam hỗn hợp 4 kim loại trong dung dịch H₂SO₄ loãng vừa đủ, thu được 8,96 lít khí H₂ (đktc). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam chất rắn khan. Cho rằng axit phản ứng đồng thời với 4 kim loại. Giá trị m là:

A. 34,2 gam.    B. 58,4 gam.    C. 44,8 gam.    D. 54,2 gam.

● Bài toàn hỗn hợp kim loại tan hết trong HCl , H₂SO₄ tạo khí H₂  

Ví dụ 7: Hòa tan hết 11,61 gam hỗn hợp bột kim loại Mg, Al, Zn, Fe bằng 500ml dung dịch hỗn hợp axit HCl 1,5M và H₂SO₄ 0,45M (loãng) thu được dung dịch X và 13,44 lít khí H₂ (đktc). Cho rằng các axit phản ứng đồng thời với các kim loại. Tổng khối lượng muối tạo thành sau phản ứng là:

A. 38,935 gam.            B. 59,835 gam.            C. 38,395 gam.            D. 40,935 gam

● Bài toàn hỗn hợp kim loại tan hết trong HNO₃

Cần chú ý:

  - HNO₃ đặc nguội không tác dụng với Al, Fe

  - Sử dụng phương pháp bảo toàn e                   

  -  Khối lượng muối 

  - Nếu sau phản ứng không có khí thoát ra thì dung dịch tạo thành có muối NH₄NO₃.

Ví dụ 8: Hoà tan hoàn toàn 12 gam hỗn hợp X gồm Fe, Cu bằng dung dịch HNO₃ dư, kết thúc thí nghiệm thu được 6,72 lít (đktc) hỗn hợp B gồm và NO₂ có khối lượng 12,2 gam. Khối lượng muối nitrat sinh ra là         

A. 43 gam                    B. 34 gam                    C. 3,4 gam                   D. 4,3 gam

Bài tập áp dụng

Câu 1: Hoà tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,1 mol Fe và 0,2 mol Mg vào dung dịch HNO₃ dư thu được hỗn hợp khí X gồm NO và NO₂ có tỉ lệ số mol tương ứng là 2:1. Thể tích của hỗn hợp khí X (ở đktc) là:

  A. 0,672 lít.   B. 6,72 lít.                    C. 8,96 lít.                   D. 3,36 lít.

Câu 2: Cho 1,35 gam hỗn hợp X gồm Mg, Al Cu, tác dụng với dung dịch HNO₃ dư, thu được 1,12 lít hỗn hợp Y gồm NO + NO₂ có M = 42,8 (thể tích các khí đo ở đktc). Tổng khối lượng muối nitrat sinh ra là:

  A. 9,65 gam.  B. 5,96 gam.    C. 6,59 gam.    D. 5,69 gam.

Câu 3: Cho 1,68 gam hỗn hợp A gồm Fe, Cu, Mg tác dụng hết với H₂SO₄ đặc nóng. Sau phản ứng thấy tạo hỗn hợp muối B và khí SO₂ có thể tích = 1,008 lít (đktc). Tính khối lượng muối thu được.

  A. 6 gam.                   B. 5,9 gam.                  C. 6,5 gam.                  D. 7 gam.

Câu 4: Hỗn hợp X gồm Fe và một kim loại R có hóa trị không đổi. Trộn đều và chia 22,59 gam hỗn hợp X thành 3 phần bằng nhau. Hòa tan hết phần 1 bằng HCl thu được 3,696 lít khí H₂. Phần 2 tác dụng với HNO₃ loãng thu được 3,36 lít khí NO (là sản phẩm khử duy nhất). Số mol của mỗi kim loại trong hỗn hợp A là:

  A. 0,12 mol Fe; 0,03 mol Al.                                     B. 0,03 mol Al; 0,12 mol Fe

  C. 0,12 mol Fe; 0,03 mol Mg.                                    D. 0,03 mol Al; 0,12 mol Mg

Câu 5: Cho hỗn hợp X ở dạng bột gồm Al, Fe, Cu. Hòa tan 23,4 gam G bằng một lượng dư dung dịch H₂SO₄ đặc, nóng, thu được 15,12 lít khí SO₂(đktc). Cho 23,4 gam X vào bình A chứa dung dịch H₂SO₄ 1M (loãng) dư, sau khi phản ứng hoàn toàn, thu được khí B. Dẫn từ từ toàn bộ lượng khí B vào ống chứa bột CuO dư nung nóng, thấy khối lượng chất rắn trong ống giảm 7,2 gam so với ban đầu. Số mol của mỗi chất trong hỗn hợp X theo thứ tự như trên là:

  A. 0,15 mol; 0,15 mol; 0,1 mol                     B. 0,15 mol; 0,15 mol; 0,2 mol

  C. 0,15 mol; 0,2 mol; 0,15 mol                     D. 0,2 mol, 0,15 mol, 0,15 mol

Câu 6: Hỗn hợp A gồm kim loại R (hóa trị 1) và kim loại X (hóa trị 2) hòa tan 3 gam A vào dung dịch chứa HNO₃ và H₂SO₄ thu được 2,94 gam hỗn hợp khí B gồm NO₂ và SO₂ .  1,344 lít (đktc). Khối lượng muối thu được là:

  A. 6,07 gam.  B. 5,96 gam.    C. 7,06 gam.    D. 7,6 gam.

ĐÁP ÁN