Lý thuyết Benzen

LÝ THUYẾT BENZEN

Công thức phân tử C₆H₆

Phân tử khối 78

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Benzen C₆H₆ là chất lỏng, không màu

- Không tan trong nước

- Nhẹ hơn nước

- Benzen hòa tan nhiều chất như: dầu ăn, cao su, nến, iot..

- Benzen độc

II. CẤU TẠO PHÂN TỬ

 *Nhận xét: Từ công thức cấu tạo của benzen, ta thấy sáu nguyên tử cacbon liên kết với nhau tạo thành vòng sáu cạnh đều, có ba liên kết đôi xen kẽ ba liên kết đơn.

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1.  Tác dụng với oxi:

Khi đốt benzen cháy trong không khí tạo ra C0₂ và H₂0, ngọn lửa có nhiều khói đen (muội than)

C₆H₆ +  0₂ → 6C0₂ + 3H₂0

2.  Phản ứng thế với với brom:

Benzen không làm mất màu dung dịch brom như etilen và axetilen. Nó chỉ tham gia phản ứng thế với brom lỏng và cần có xúc tác là bột sắt.

C₆H₆ (l) + Br₂ (l)  HBr + C₆H₅Br (brom bezen)  

*Chú ý: Benzen chỉ phản ứng với Brom nguyên chất không phản ứng với dung dịch nước Brom

3. Phản ứng cộng:

Benzen khó tham gia phản ứng cộng hơn etilen và axetilen. Tuy nhiên, trong điều kiện thích hợp benzen có phản ứng cộng với một số chất như H₂, Cl₂,…

C₆H6 + H₂  C₆H₁₂

C₆H₆ + Cl2  C₆H₆Cl₆  (Hexacloxiclohexan)

                                      Thuốc trừ sâu 6,6,6

Do phân tử có cấu tạo đặc biệt nên benzen vừa có phản ứng thế vừa có phản ứng cộng

IV. ỨNG DỤNG

- Benzen là nguyên liệu quan trọng để sản xuất chất dẻo, phẩm nhuộm, dược phẩm, thuốc trừ sâu..

 -Benzen làm dung môi hòa tan nhiều chất hữu cơ trong công nghiệp và trong phòng thí nghiệm.

V. BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài 1: Cho các công thức :

                              (1)                   (2)                           (3)

    Cấu tạo nào là của benzen ?

A. (1) và (2).                                                           B. (1) và (3).                 

C. (2) và (3).                                                          D. (1) ; (2) và (3).

Bài 2: Phản ứng nào sau đây không xảy ra:

A. Benzen + Cl₂ (as).                           B. Benzen + H₂ (Ni, p, t^o).    

C. Benzen + Br₂ (dd).                         D. Benzen + HNO₃ (đ) /H₂SO₄ (đ).

Bài 3: Tính chất nào không phải của benzen ?

A. Dễ thế.                                            B. Khó cộng.      

C. Bền với chất oxi hóa.                     D. Kém bền với các chất oxi hóa.

Bài 4: Cho benzen + Cl₂ (as) ta thu được dẫn xuất clo A. Vậy A là:

A. C₆H₅Cl.                                                    B. p-C₆H₄Cl₂.                

C. C₆H₆Cl₆.                                                   D. m-C₆H₄Cl₂.

Bài 5: Tính chất nào không phải của benzen

A. Tác dụng với Br₂ (t^o, Fe).                        

B. Tác dụng với HNO₃ /H₂SO₄(đ).

C. Tác dụng với dung dịch KMnO₄.                      

D. Tác dụng với Cl₂ (as).

Bài 6: Cho benzen tác dụng với brom:

a) Viết phương trình hoá học.

b) Tính khối lượng benzen cần dùng để điều chế 23,5 gam brombenzen. Biết hiệu suất phản ứng đạt 85%.

VI. ĐÁP ÁN

 Bài 6:

Hướng dẫn:

n_C6H5Br =  = 0,15 mol.

a) Phương trình phản ứng:

                              C₆H₆Br + Br₂  C₆H₅Br + HBr

                             0,15        0,15           0,15              (mol)

b) Khối lượng bezen phản ứng: 0,15 x 78 = 11,7 gam.

Vì hiệu suất hay lượng phản ứng chỉ đạt 80% nên:

Khối lượng benzen cần dùng:    13,77g