Tinh bột và xenlulozơ

 TINH BỘT VÀ XENLULOZƠ

A. Tinh bột

I. Trạng thái thiên nhiên, tính chất vật lý và cấu tạo phân tử

1.Trạng thái tự nhiên

- Trong tự nhiên tinh bột có trong các loại hạt, củ, quả như: lúa, ngô, khoai, chuối xanh...

2.Tính chất vật lý

- Tinh bột là chất rắn màu trắng

- Không tan trong nước lạnh

- Tan được trong nước nóng tạo thành dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

3.Cấu tạo phân tử

- Công thức phân tử của tinh bột: (-C₆H₁₂O₅-)_n.

- Có phân tử khối rất lớn do gồm nhiều mắt xích -C₆H₁₂O₅- liên kết với nhau, số mắt xích trong phân tử tinh bột n ≈ 1200 - 6000.

II. Tính chất hóa học.

1. Phản ứng thủy phân

Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, tinh bột bị thủy phân thành glucozơ

(-C₆H₁₂O₅-)_n +nH₂O  C₆H₁₂O₆ 

Phản ứng thủy phân glucozơ cũng xảy ra dưới tác dụng của các enzym thích hợp ở nhiệt độ thường
2. Phản ứng với iot

Tinh bột tác dụng với iot tạo ra màu xanh đặc trưng.

Tinh bột + Iot  Mất màu xanh  Xuất hiện màu xanh

=>Iot dùng để nhận biết hồ tinh bột và ngược lại

III.Ứng dụng

- Làm lương thực

- Nguyên liệu sản xuất glucozơ, rượu etylic

B. Xenlulozơ

I. Trạng  thái thiên nhiên, tính chất vật lý và cấu tạo phân tử

1.Trạng thái thiên nhiên

- Xenlulozơ là thành phần chính của bông, gỗ, tre, nứa...

2.Tính chất vật lý

- Xenlulozơ là chất rắn màu trắng

- Không tan trong nước ngay cả khi đun nóng.

3.Cấu tạo phân tử

- Công thức của xenlulozơ là (-C₆H₁₀O₅-)_n.

-Phân tử khối rất lớn do gồm nhiều mắt xích -C₆H₁₀O₅- liên kết với nhau

- Số mắt xích trong xenlulozơ n ≈ 10.000 - 14.000 lớn hơn tinh bột rất nhiều.

II. Tính chất hóa học

Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, xenlulozơ bị thủy phân thành glucozơ

(-C₆H₁₀O₅-)_n + nH₂O  nC₆H₁₂O₆

Phản ứng thủy phân xenlulozơ cũng xảy ra dưới tác dụng của các enzym thích hợp ở nhiệt độ thường
III.Ứng dụng

- Sản xuất đồ gỗ

- Sản xuất giấy

- Sản xuất vải sợi

- Làm vật liệu xây dựng

C. Sự tạo thành tinh bột và xenlulozơ trong cây xanh

Nhờ năng lượng ánh sáng và chất diệp lục (clorophin) cây xanh tổng hợp được tinh bột và xenlulozơ từ CO₂ và H₂O.

6nCO₂ + 5nH₂O (C₆H₁₀O₅)_n  + 6nO₂

D.Bài tập củng cố

Bài 1:

Hãy chọn từ thích hợp rồi điền vào chỗ trống

a)Trong các loại củ, quả, hạt có chứa nhiều…..

b)Thành phần chính của sợi bông, gỗ nứa là…..

c)…..là lương thực của con người

Hướng dẫn giải:

a)Tinh bột

b)Xenlulozơ

c)Tinh bột

Bài 2:

Nêu phương pháp nhận biết các chất sau: Tinh bột, glucozơ, xenlulozơ

Hướng dẫn giải:

- Dùng Iot nhận được tinh bột

- Dùng Ag₂O/NH₃ nhận được  glucozơ do tạo kết tủa Ag

   C₆H₁₂O₆ + Ag₂O  C₆H₁₂O₇ + 2Ag

Chất còn lại là xenlulozơ

Bài 3:

Viết phương trình hóa học thực hiện các chuyển đổi sau:

Tinh bột → Glucozơ → Rượu etylic → Axit axetic

Hướng dẫn giải:

(-C₆H₁₀O₅-)_n + nH₂O  nC₆H₁₂O₆

C₆H₁₂O₆  2C₂H₅OH +2CO₂

C₂H₅OH + O₂   CH₃COOH  + H₂O

Bài 4:

Thủy phân 1kg bột gạo có 80% tinh bột , thì khối lượng Glucozo thu được là bao nhiêu . Giả thiết các pư xảy ra hoàn toàn
Hướng dẫn giải:
(-C₆H₁₀O₅-)_n + nH₂O  nC₆H₁₂O₆

 = .80% =
 = n. = n. mol

 = n..180 = 0,89 kg