Tính chất hóa học của oxit - phân loại oxit

TÍNH CHẤT HOÁ HỌC -  KHÁI QUÁT HOÁ SỰ PHÂN LOẠI OXIT

LÝ THUYẾT CẦN NHỚ

I. ĐỊNH NGHĨA OXIT

- Định nghĩa:  Oxit là hợp chất của hai nguyên tố, trong đó có một  nguyên tố là oxi.

VD:  Khi đốt cháy S, P, Fe trong oxi, sản phẩm tạo thành là những chất gì ?

GIẢI:    

- Khi đốt cháy S, P, Fe trong oxi sản phẩm tạo thành là SO₂, P₂O₅, Fe₃O₄ ( hay FeO.Fe₂O₃)

- Trong thành phần cấu tạo của các chất trên đều:

+ Có 2 nguyên tố.                                       

+ 1 trong 2 nguyên tố là oxi.

*Cách gọi tên:

- Tên oxit bazơ = tên kim loại (kèm hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị) + “Oxit”

VD:  Fe₂O₃: sắt (III) oxit và FeO :sắt (II) oxit .

- Tên oxit axit =(Tên tiền tố chỉ số nguyên tử của phi kim) + Tên phi kim + (tên tiền tố chỉ số nguyên tử oxi) + “Oxit”

II. TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT

1. Tính chất hoá học của oxit bazơ

a) Tác dụng với nước:

- Một số oxit bazơ tác dụng với nước ở nhiệt độ  thường là : Na₂O; CaO; K₂O; BaO, …tạo ra bazơ tan ( kiềm) tương ứng là: NaOH, Ca(OH)₂ , KOH, Ba(OH)₂  , …       

Oxit bazơ + nước → Bazơ tương ứng

VD:

                Na₂O + H₂O → NaOH

                CaO + H₂O → Ca(OH)₂

                BaO + H₂O → Ba(OH)₂

Chú ý: Một số oxit không phản ứng với nước: Na₂O, K₂O, CaO, BaO, Li₂O, Rb₂O, Cs₂O, SrO.                                   

b) Tác dụng với axit:

- Oxit bazơ tác dụng với axit tạo thành muối và nước.  

Oxit bazơ  + axit  → muối + nước

VD:

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Na₂O + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O

c) Tác dụng với oxit axit:

- Một số oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O,…) tác dụng với oxit axit tạo thành muối.   

Oxit bazơ  +  oxit axit  → muối

VD:

                Na₂O + CO₂ → Na₂CO₃

                CaO + CO₂ → CaCO₃

                BaO + CO₂ → BaCO₃

2. Tính chất hoá học của oxit axit:

Chú ý: oxit axit ngoài cách gọi tên như trên còn có cách gọi khác là: ANHIDRIC của axit tương ứng.

VD:

                SO₂: Anhidric sunfurơ (Axit tương ứng là H₂SO₃: axit sunfurơ)

a) Tác dụng với nước:

- Nhiều oxit axit tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit.                                                                                         

- Một số oxit axit tác dụng với nước ở điều kiện thường như: P₂O₅, SO₂, SO₃,NO₂, N₂O₅, CO₂ , CrO₃… tạo ra axit tương ứng như: H₃PO₄, H₂SO₃, H₂SO₄, HNO₃, H₂CO₃, H₂Cr₂O₇, …

VD:   

                2NO₂  +  H₂O  + 1/2O₂ → 2HNO₃.                 

                CO₂ + H₂O → H₂CO₃

                CrO₃  +  H₂O → H₂CrO₄ → H₂Cr₂O₇.            

                N₂O₅  +  H₂O → 2HNO₃.

Chú ý: NO, N₂O, CO   không tác dụng với nước ở điều kiện thường (nhiệt độ thường).

  b) Tác dụng với bazơ:

- Oxit axit tác dụng với dung dịch bazơ  tạo thành muối và nước.       

VD:

                CO₂ + Ca(OH)₂  CaCO₃ + H₂O       

                P₂O₅ + NaOH → Na₃PO₄ + H₂O

                SO₃ + NaOH → NaHSO₄ (Muối axit)

                NaHSO₄ + NaOH → Na₂SO₄ + H₂O (Muối trung hòa)

hay          SO₃ + 2NaOH → Na₂SO4 + H₂O

c) Tác dụng với oxit bazơ:

- oxit axit tác dụng với một số oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O,…) tạo thành muối.     

VD:

                Na₂O + SO₂  Na₂SO₃                

                CO_{2( k)}  + CaO  CaCO₃

* Oxit lưỡng tính: Một số oxit vừa tác dụng dung dịch axit, vừa tác dụng với dung dịc bazơ, gọi là oxit lưỡng tính. Thí dụ như: Al₂O₃, ZnO, SnO, Cr₂O₃,…

VD:

            Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂O

            Al₂O₃ + 2NaOH → H₂O + 2NaAlO₂ (natri aluminat)

* Oxit trung tính (hay là oxit không tạo muối): Một số oxit không tác dụng với axit, dung dịch, bazơ, nước, gọi là oxit trung tính như: NO, N₂O, CO,…

III. KHÁI QUÁT VỀ SỰ PHÂN LOẠI OXIT

- Để phân loại oxit người ta dựa vào tính chất hóa học của chúng với nước, axit, bazơ....                          

- Các oxit được chia thành 4 loại :                             

+ Oxit bazơ: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch axit, tạo thành muối và nước.

                VD:    Na₂O , CuO , BaO, FeO ….

+ Oxit axit: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, tạo thành muối và nước.

                VD: SO₂ ,SO₃, CO₂ , P₂O₅ …

+ Oxit lưỡng tính: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ, và khi tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

                VD:   Al₂O₃ , ZnO , …

+ Oxit trung tính:  Còn được gọi là oxit không tạo muối, là những oxit không tác dụng với axit, bazơ,  nước.

                VD:    CO , NO …